Tilliften

Als je zelf niet meer goed op kunt staan, in en uit bed kunt stappen, bij het toilet kunt komen etc. en kleinere hulpmiddelen zoals een beugel, draaischijf, pootverhogers, opstastoel of glijplank geen oplossing zijn, kan het zijn dat je een tillift nodig hebt. Maar wanneer precies? En welke? Deze Keuzehulp Tilliften helpt je aan de hand van negen vragen de juiste keuze te maken.

Laatst gewijzigd op 15 januari 2024 door Scouters

Drie soorten tilliften

Grofweg zijn er drie soorten tilliften:

  1. de verrijdbare opstahulp (een verrijdbaar rek met een voetenplank waar je op kunt staan),
  2. stalift (die helpt je tot stand),
  3. de passieve tillift (die tilt je vrijwel passief op).
    1. Verrijdbare passieve tillift
    2. Plafondlift
De Praktijkrichtlijnen Fysieke Belasting geven aan de hand van de Mobiliteitsklassen (A-E) globaal aan wanneer je welk type lift nodig hebt. Als je niet zelfstandig kunt (op)staan, maar je wel enige rompbalans hebt en je enigszins steun kunt nemen op een of beide benen, val je in Mobiliteitsklasse C. Dan moet je denken aan een stalift. Als je onvoldoende rompbalans hebt en geen steun kunt nemen op je benen, val je in Mobiliteitsklasse D of E en moet je denken aan een passieve lift. Deze Praktijkrichtlijnen Fysieke Belasting op basis van de vijf Mobiliteitsklassen gelden formeel alleen voor mensen die professioneel in de zorg werken (Arbocatalogus). Maar omdat we uiteraard ook onze mantelzorgers niet te zwaar willen belasten, zouden we deze praktijkrichtlijnen ook voor hun als vuistregel moeten gebruiken. 
 
Schakel je ergotherapeut in

Maar let op, er zijn heel veel varianten. Vandaar deze Keuzehulp. Mocht je twijfelen: overleg met een ergotherapeut. Een ergotherapeut kan je goed helpen met een WMO aanvraag en ook samen met leveranciers bij jou thuis de beste oplossing vaststellen. Bedenk vooraf hoe, waar en welke transfers jij wilt maken.

Vraag 1. Heb je moeite en assistentie nodig bij het zelfstandig opstaan en lopen, maar kun je je met een beetje hulp wel optrekken, gaan staan en weer gaan zitten?

Zo ja, dan is een opstahulp misschien iets voor jou. Let nog wel even hierop:

– Past het onderstel van de opstahulp wel om jouw stoel en toilet? En onder je bed of bank?

– Veel opstahulpen hebben een zitje om tijdens het rijden op te zitten. Let er op dat dit zitje in combinatie met jouw stoel of toilet op- en neergeklapt kan worden.

– Zit je lekker? Voel je je goed gesteund? Heb je ondersteuning in de rug nodig? Niet alle types hebben een steuntje in de rug.

– Heb je last van je knieën? Zo ja, dan kan het zijn dat de opstahulp voor jou geen goede oplossing is.

Vraag 2. Kan je niet zelfstandig (op)staan, maar heb je wel enige rompbalans, geen problemen met je schouders (pijn, uit de kom, etc.) en kan je enigszins steun nemen op een of beide benen?

Zo ja, dan is een stalift misschien iets voor jou. Als je een stalift gaat proberen, let dan ook goed op de opstasnelheid, de manier van opstaan (de ‘opstacurve’) en de  vorm en uitvoering van de tilband. Dat verschilt namelijk per type.

Op dit moment is er geen actieve lift beschikbaar aan het plafond, dus kun je alleen voor een verrijdbare tillift kiezen.

 

Vraag 3. Heb je onvoldoende rompbalans en kan je geen steun nemen op je benen?

Zo ja, dan is een passieve tillift misschien iets voor jou.  Passieve liften hebben een juk waar je de tilband (of tilzak) op twee of vier punten aan vastmaakt. Er zijn ook kantelbare jukken. Die zijn vooral prettig bij het tillen van ‘lig naar zit’. Ze volgen de beweging en jij wordt steeds goed ondersteund. Dat kan ook fijn zijn als je last van spasmes hebt.

Er zijn verrijdbare passieve liften en passieve liften die aan het plafond zijn bevestigd. Deze laatsten kosten minder ruimte, er is geen onderstel wat in de weg kan staan, het manoeuvreren gaat moeiteloos, je kunt er transfers in bed mee maken (draaien, omhoog in bed, etc.) en soms zelfs verzorgende handelingen makkelijker mee maken. En soms is het ook mogelijk dat je met een plafondlift de transfers zelfstandig kunt maken.

Vraag 4. Wil je je tillift mee kunnen nemen? Bijvoorbeeld als je op vakantie gaat?

Het kan zijn dat er op je vakantieadres een tillift is. Ga dan in geval van een passieve lift na of jouw tilband daarop past. Dan hoef je alleen de tilband mee te nemen.  Maar er zijn ook opvouwbare tilliften.

Vraag 5. Wil je de transfers met de lift zelfstandig kunnen maken?

Dat is nog een hele uitdaging, maar soms kan het wel. Bekijk de volgende opties maar eens.

Vraag 6. Wil je met een passieve tillift rechtstreeks vanuit de stoel naar het toilet kunnen?

Ondanks de bestaande oplossingen is dit vaak nog een uitdaging. Want hoe trek je in de tillift je onderkleding aan of uit? Ook hier is een plafondlift vaak praktischer dan een verrijdbare, mits de plafondlift boven het toilet kan komen. Bekijk de volgende hulpmiddelen maar eens.

Vraag 7. Wil je dat de tillift ook van de grond kan tillen? Dat kan bijvoorbeeld handig zijn na een val, of als je een kind wilt tillen dat op de grond speelt.

Er zijn inderdaad tilliften die je vanaf de grond kunnen tillen. Denk er wel aan dat bij een verrijdbare lift het onderstel vaak een beetje in de weg zit. Het lukt meestal wel, maar je moet er even handig in worden. Een plafondlift heeft geen onderstel, dus dat is bij het tillen van de grond extra makkelijk. Check wel even of die echt helemaal van de grond kan tillen.

Vraag 8. Moet de tillift in staat zijn extra zwaar te tillen? Denk aan meer dan 150 kilo?

Zo ja, dat is het goed te weten dat er speciale liften zijn voor obese mensen. De maximale tilcapaciteit verschilt per type. En denk er ook aan dat zo’n lift het tilgewicht prima aan kan, maar dat het manoeuvreren wel erg zwaar kan worden. Dan heb je misschien een plafondlift of een tillift met rijondersteuning nodig.

Vraag 9. Is het manoeuvreren met de sta- of passieve tillift zwaar? Bijvoorbeeld door vloerbedekking, het gewicht van de tillift of jouw eigen gewicht? Of is er heel weinig ruimte?

Zo ja, dan is een plafondlift of een tillift met rijondersteuning misschien iets voor jou.

Rails

Voor de plafondlift kun je kiezen uit een enkele rail of een traverse systeem. Met een traverse systeem kun je elke plek in de ruimte bereiken, met een enkele rail alleen de zone onder de rail.  Ook kun je de rails koppelen zodat je ook in andere ruimtes kunt komen.

Een plafondtillift is niet altijd afhankelijk van de staat van het plafond. We noemen het een plafondsysteem omdat het langs het plafond gaat en dus elders bevestigd kan zijn, bijvoorbeeld hoog aan de muur

Vlakke vloer

Een tillift met rijondersteuning kan handig zijn, maar je hebt wel meer ruimte nodig dan een plafondlift. En een vlakke vloer. De kleinste drempel maakt het onplezierig om overheen gereden te worden.

 

Tip van de ergotherapeut

Vooral bij de passieve liften, maar toch ook wel bij de staliften, is de tilband belangrijk. Er zijn veel soorten tilbanden. En je kunt ze ook op maat laten maken. De keuze hangt af van het juk van de lift, de manier van bevestigen, jouw lichaamsvorm, je gewicht, je gevoeligheid voor decubitus, of je na de transfer op de tilband kunt (en wilt) blijven zitten en natuurlijk welke transfer je wilt maken. Dat bepaalt uiteindelijk het comfort en het succes. Dit vereist deskundigheid en maatwerk. Vraag advies aan een ergotherapeut.

Tip van de bewegingswetenschapper

Hoe weet je nou of het manoeuvreren met een tillift te zwaar is voor degene die ‘m moet duwen? Dat kun je vrij eenvoudig vaststellen met een kofferweger of ‘unster’.  In dit filmpje leggen we dat voor je uit. Daarin worden ook de Praktijkrichtlijnen Fysieke Belasting genoemd. Die geven precies aan wanneer het manoeuvreren (duwen, trekken) te zwaar is. Deze richtlijnen gelden formeel alleen voor mensen die professioneel in de zorg werken (Arbocatalogus). Dat is ergens natuurlijk een beetje vreemd omdat je feitelijk iedereen die met een tillift werkt wilt beschermen tegen lichamelijke overbelasting. Dus ook de mantelzorgers.  

 

Tip van de ergotherapeut (Elly)

Als je een passieve tillift gebruikt kan een verblijfsband handig zijn. Na de transfer hoef je namelijk de verblijfsband niet weg te halen. Je zit op de verblijfsband. De rand van de verblijfsband zit niet onder je zitvlak, zoals bij een standaardtilband, maar de stof loopt door tot over je stuit. Zo’n verblijfsband is gemaakt van speciaal ademend en stretchend materiaal wat het lichaam volgt. Als je ook wilt toiletteren met een passieve lift is de verblijfsband echter niet zo handig. Je moet dan eerst een tussenstop maken voor het verwijderen van de kleding en de verblijfsband.

Gerelateerde hulpmiddelen