De een heeft het altijd bloedheet, de ander koud. Met een aangename temperatuur voel je je goed, maar dat is niet altijd vanzelfsprekend. Kun jij je lichaamstemperatuur zelf regelen zodat het voor jou aangenaam voelt? Hoeveel moeite kost jou dat?
Wat is een normale lichaamstemperatuur?
Een normale temperatuur ligt rond 37° C. Daarboven heb je verhoging en je hebt koorts als je een lichaamstemperatuur hebt van 38° C of hoger. Dit zijn gemiddelde cijfers, een normale temperatuur kan voor iedereen anders zijn. Een beetje hoger of lager dan gemiddeld. Ook dat is normaal.
Mogelijke invloeden op lichaamstemperatuur
Niet alleen het weer bepaalt of je het koud of warm hebt, er zijn ook andere factoren. Ouderdom, medicijnen, de overgang en ziekten kunnen invloed hebben op je lichaamstemperatuur. En als je niet veel beweegt of kan bewegen heeft dat ook invloed.
Dat kan voor je hele lichaam zijn, maar ook voor bepaalde delen. Zo kan je lichaam een aangename temperatuur hebben, maar kunnen je handen en voeten koud zijn. Of andersom.
Het ene lichaam kan zich beter aanpassen aan grote temperatuurverschillen dan het andere, zowel ´s winters als ´s zomers. Sommigen vinden hoge temperaturen heerlijk, maar winterse kou maar niets. Anderen hebben een voorkeur voor de winter, maar een hekel aan zomerse temperaturen.
Ouderdom
Alles wat ouder wordt slijt en dat geldt ook voor je lichaam, met alle organen daarin. Als je jong bent regelt je lichaam de temperatuur vanzelf, daar hoef je niet over na te denken. Maar als je ouder wordt kan dat minder goed gaan, vaak in combinatie met andere factoren, zoals medicijnen of minder bewegen.
Medicijnen
Van sommige medicijnen is bekend dat ze ervoor zorgen dat je erg warm wordt, zoals medicijnen tegen een hoge bloeddruk, voor de schildklier, tegen migraine of allergieën. Van andere kun je koud worden: bètablokkers laten het hart trager kloppen en verminderen de doorbloeding van spieren in handen en voeten.
Overgang
Door de overgang kun je veel last hebben van temperatuurswisselingen door
hormoonschommelingen. Dat is lastig, maar het hoort erbij en het duurt (meestal) niet eeuwig. Toch kan het je leven flink beperken.
Overleg met je huisarts als je er erg veel last van hebt. Of laat je begeleiden door een overgangsconsulente. Dat is een verpleegkundige die zich heeft gespecialiseerd in de zorg voor de vrouw rondom de overgang.
Vergoeding
Een bezoek aan je huisarts is gratis en gaat niet van je eigen risico af. Aanvullend onderzoek wel.
Een overgangsconsulente wordt soms vergoed vanuit de aanvullende verzekering en daarvoor betaal je geen eigen risico. Kijk wel in de polisvoorwaarden van je zorgverzekeraar of en welke overgangsconsulenten zij vergoeden en tegen welke voorwaarden.
Op de pagina Vergoeding overgangsconsulente bij overgangsklachten 2023 zie je hoeveel welke verzekeraar vergoedt en tegen welke voorwaarden.
Ziekten
Zowel een te hoge (hyperthermie) als te lage (hypothermie) temperatuur kunnen symptomen zijn van een ziekte.
Hyperthermie
Van koorts kun je het flink warm of koud hebben. Lees op de webpaginaKoorts van Thuisarts wat je moet doen bij koorts.
Hypothermie
Een lage lichaamstemperatuur is een temperatuur die onder 36,5 °C ligt. Toch kan dat per persoon verschillen. Voor iemand die altijd een lagere temperatuur heeft dan normaal ligt die grens iets lager, maar ondertemperatuur is niet goed.
Iemand met een veel lagere normale temperatuur heeft volgens de richtlijnen (vrijwel) nooit koorts, terwijl dat wel degelijk zo kan zijn. Je kunt dan beter kijken naar de beginwaarde op een dag en hoeveel de temperatuur daarna oploopt.
Bij een verschil van meer dan 2 °C kun je toch koorts hebben. Overleg dan met je arts wat je het beste kunt doen.
Ondertemperatuur
Een temperatuur onder 35 °C is ondertemperatuur. Het lichaam verliest dan te veel warmte en de oorzaak is niet altijd langdurig in koud weer buiten zijn. Ouderen en baby´s kunnen moeite hebben met het vasthouden van lichaamswarmte.
Hypothermie kan levensbedreigend zijn. Wacht daarom niet te lang met het inschakelen van medische hulp. Zeker niet bij baby´s en kinderen.
Thermometer
Voor het meten van je lichaamstemperatuur heb je een thermometer nodig. Kies er één die bij je past en die jij prettig vindt.
Ze zijn er in verschillende soorten:
- Rectale thermometer (via de anus)
- Mondthermometer
- Voorhoofdthermometer (voorhoofd of slaap), minder betrouwbaar door omgevingsinvloeden
- Oorthermometer
- Contactloze thermometer (met een lichtje op het voorhoofd)
- Speenthermometer voor baby´s en kinderen tot ongeveer 2,5 jaar (behalve bij een verstopte neus)
- Smartwatch met thermometer
Ze meten via verschillende technieken:
- Kwik, maar dat is sinds ongeveer dertig jaar verboden omdat het een giftige stof is.
- Galistan, een vloeibaar mengsel van gallium, indium en tin (in plaats van kwik).
- Infrarood, meet warmte van oppervlakken en holtes.
Weergave:
- Analoog (aflezen in streepjes)
- Digitaal (elektronisch)
Voor mensen die maar één hand kunnen gebruiken is een voorhoofd- of oorthermometer handig. Contactloze thermometers en speenthermometers zijn geschikt voor baby´s.
Op de webpagina Soorten koortsthermometers: zo kies je de beste staat informatie over koortsthermometers en hoe je ze het beste kunt gebruiken.
Temperatuur disregulatie
Temperatuur disregulatie kan voorkomen bij verschillende beperkingen.
Bijvoorbeeld bij MS, een dwarslaesie of Niet Aangeboren Hersenletsel.
Bij een temperatuur disregulatie doet de lichaamsthermostaat het simpel gezegd niet of niet goed. Iemand kan onvoldoende opwarmen bij koud weer en omgekeerd niet afkoelen bij warme temperaturen. Zowel de hersenstam, de hypothalamus, de haren, huid en de zenuwbanen spelen een grote rol in dat verhaal.
Dwarslaesie
Bij een dwarslaesie kunnen de zenuwbanen zelfs zo beschadigd zijn dat
lichamelijk gevoel helemaal niet meer werkt ook dan kan je temperatuurhuishouding behoorlijk In de war zijn. Omdat je het niet kan voelen moet je juist met temperatuurverschillen en wisselingen enorm uitkijken.
Je temperatuur kan lager zijn dan normaal en je kunt rillerig zijn of warm aanvoelen. Mogelijk kun je niet zweten of merk je dat je juist veel zweet.
Hitte- en temperatuurgevoeligheid bij MS
Veel mensen met MS hebben tijdelijk meer last van de MS-symptomen bij erg warm of vochtig weer. Zaken als zonnebaden, inspanning, het nemen van een hete douche of bad, kunnen hetzelfde effect hebben. Deze tijdelijke problemen kunnen al ontstaan bij zeer kleine veranderingen van de temperatuur.
Lichaamstemperatuur MS en kou
Net als warmte werkt ook kou negatief op MS-symptomen. Een lage temperatuur heeft invloed op zenuwen en spieren. Dat kan bij MS resulteren in meer pijn, kramp, spasmes en stijfheid. Wat weer problemen kan geven met lopen of het gebruik van de handen. MS-patiënten kunnen last hebben van de ‘MS-hug’. Dat is het gevoel dat er een klemmende band om de ribbenkast zit, veroorzaakt door spasme van de kleine spieren tussen de ribben. Bij kou wordt de MS hug daarom erger.
Temperatuur-ontregeling door niet-aangeboren hersenletsel
Als je last hebt met temperatuur problemen na een hersenletsel is het moeilijk om informatie te vinden. Ook lotgenoten vind je niet zo makkelijk. Omdat het relatief onbekend is dat niet aangeboren hersenletsel invloed kan hebben op je temperatuur. Maar net als een chronische pijn beïnvloedt dat je dagelijks leven behoorlijk. Omdat het altijd op de voorgrond aanwezig is. Je stemming alertheid denken en geheugen kunnen hier onder lijden. Lees hier meer over op deze website 