Openbaar vervoer

De bus, tram, metro of trein. Hoe reis je met het openbaar vervoer (OV) als je een blessure of handicap hebt? Is er ondersteuning mogelijk en welke rechten heb je dan eigenlijk precies?

Nnrvhzq

Met de bus

  • Hulpmiddelen als krukken, rollators, wandelstokken en rolstoelen (vaak ook elektrische) mogen mee in de bus als ze niet groter zijn dan 120x70x109 cm
  • De meest gebruikte haltes (in totaal 46% van alle bushaltes) zijn volledig toegankelijk met een hulpmiddel
  • Bijna alle bussen (92% van de norm 98%) zijn toegankelijk met bijvoorbeeld de rolstoel
  • Scootmobielen mogen niet mee in de bus
  • Met een OV-begeleiderskaart kan een begeleider gratis mee op pad

Reizen met de bus is niet altijd makkelijk als je een blessure of handicap hebt. Loop je met krukken of gebruik je een hulpmiddel, zoals een rollator of rolstoel? Dan is het handig of zelfs noodzakelijk dat de ingang van de bus dezelfde hoogte heeft als de stoep bij de bushalte hoogte gelijk is aan de halte. Dat is bij lang niet alle bushaltes het geval, helaas. 46% van de bushaltes is volledig toegankelijk, dat wil zeggen: de halte is ook als je niet kan lopen goed bereikbaar en op dezelfde hoogte gebouwd als de ingang van de bus. Wil je weten of de halte die jij nodig hebt volledig toegankelijk is? De meeste busmaatschappijen geven hier een overzicht van op de website, bekijk daar meer informatie.

Er zijn geen afspraken tussen de overheid en busmaatschappijen of en wanneer alle bushaltes in Nederland toegankelijk moeten zijn. Wel is afgesproken dat vanaf 1 januari 2016 alle andere bushaltes ‘geleidelijk worden aangepast’.

Lees meer over toegankelijkheid van de bussen op de site van de overheid.

In alle bussen is plaats voor een hulpmiddel als een rollator of rolstoel, en vaak mag een elektrische rolstoel ook mee. De gangen in een bus zijn daar ook breed genoeg voor gemaakt. Een hulpmiddel mag mee in de bus, als die niet groter is dan 120x70x109 cm en niet zwaarder dan 250 kilo, inclusief jouw gewicht. Een scootmobiel mag niet mee in de bus, in verband met de grootte en zwaarte.

Wat als ik niet met de bus kan reizen?

Je kan misschien gebruik maken van de regiotaxi. Als je een handicap hebt en recht hebt op Wmo volgens jouw gemeente, dan heb je recht op een vergoeding voor de regiotaxi. Zo zijn de kosten voor de regiotaxi voor jou ongeveer gelijk aan reguliere vervoerskosten. Als je WMO krijgt en een langere afstand wil afleggen, heb je misschien recht op vervoer met de Valys; vervoer speciaal voor mensen met een bewegingsbeperking.

Ik ben ontevreden over het reizen met de bus, wat kan ik doen?

Kan jij niet met de bus reizen en zie je wel mogelijkheden? Laat het horen en dien een klacht in bij de vervoerder of je gemeente. Belangrijk, want alleen dan weet de vervoerder dat het niet goed gaat en er iets moet gebeuren. Krijgt je klacht geen gehoor? Voor juridisch advies kan je terecht bij Ieder(in). Vind je dat er sprake is van discriminatie? Dan kan je dat melden bij het discriminatiebureau bij jou in de buurt, die je vindt via deze site.

Met de tram

  • Toegankelijkheid van trams en haltes is heel wisselend
  • Hulpmiddelen mogen mee, maar niet allemaal
  • Met een OV-begeleiderskaart kan een begeleider gratis mee op pad

Je bent in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag of Utrecht en wil graag met de tram reizen. Kan dat makkelijk als je een blessure of handicap hebt? Dat verschilt sterk per stad. Helaas hoeven tramvervoerders de trams en tramhaltes van de Nederlandse overheid niet toegankelijk te maken voor mensen in een rolstoel of een ander hulpmiddel. Er zijn ook geen afspraken gemaakt om dit in de toekomst wel te regelen. De situatie per stad:

  • Amsterdam (GVB):
    • Vrijwel alle haltes zijn toegankelijk met een rolstoel of scootmobiel. Op de website van de GVB zie je of jouw halte toegankelijk is.
    • Alle hulpmiddelen mogen mee in de tram, behalve de scootmobiel.
  • Rotterdam (RET):
  • Den Haag (HTM):
    • De meeste trams in Den Haag zijn niet toegankelijk met een hulpmiddel, maar zijn alleen via hoge traptreden te betreden (de rood-beige trams). Om toch in bijvoorbeeld Scheveningen te kunnen komen, zijn de bussen van HTM wel toegankelijk met bijvoorbeeld krukken, rollator of (elektrische) rolstoel.
    • De RandstadRail-trams (3, 4 en 19) en de R-Net trams (2, 9, 11 en 17) zijn allemaal toegankelijk met hulpmiddel, de hoogten van de tramingang is gelijk aan die van de tramhalte. 
  • Utrecht (U-OV):
    • De tram is toegankelijk met hulpmiddel. Instappen kan overal, maar vaak zit er wel veel ruimte tussen de tramingang en de halte. Daarom is het advies van U-OV om voorin bij de chauffeur in te stappen, die een brug kan uitschuiven voor je.
    • Deze hulpmiddelen mogen mee in tram: rollator, (elektrische) rolstoel en eenpersoons scootmobiel.

De informatie die je hier leest is afkomstig van de vervoerders en is waar mogelijk gecontroleerd. Heb jij ervaringen met tramreizen en wil je die graag delen? We horen het graag!

Tip de redactie

Ik ben ontevreden over het reizen met de tram, wat kan ik doen?

Kan jij niet met de tram reizen en zie je wel mogelijkheden? Laat het horen en dien een klacht in bij of je gemeente of meld dit bij een belangenorganisatie. Belangrijk, want alleen dan weet de vervoerder dat het niet goed gaat en er iets moet gebeuren.

Met de metro

  • Alle metro’s zijn toegankelijk met een hulpmiddel, instappen bij deuren met sticker.
  • Je krukken, rollator, scootmobiel of rolstoel mag mee in de metro in Rotterdam, niet groter dan 120x70cm. Datzelfde geldt voor de metro in Amsterdam, behalve dat daar de scootmobiel niet mee mag.
  • Hulp nodig? Er is vrijwel altijd iemand in het metrostation aanwezig die kan helpen.
  • Met een OV-begeleiderskaart kan een begeleider gratis mee op pad.

De metro’s in Nederland (Amsterdam en Rotterdam) zijn allemaal ook te gebruiken als je reist met bijvoorbeeld krukken, een rolstoel, scootmobiel of ander hulpmiddel. De ingangen zijn daarop afgesteld en op metrostations zijn altijd liften aanwezig. De enige uitzondering is wanneer er werkzaamheden zijn en de lift defect is. Je vindt hierover informatie op de website van de RET (Rotterdam). Op deze site zie je ook op welke metrostations een aangepast toilet aanwezig is. Over de voorzieningen van het GVB (Amsterdam) is dit soort informatie helaas niet beschikbaar, maar wel enige algemene informatie over toegankelijk reizen met de GVB.

Ik ben ontevreden over het reizen met de metro, wat kan ik doen?

Kan jij niet met de metro reizen en zie je wel mogelijkheden? Laat het horen en dien een klacht in bij de vervoerder of je gemeente. Belangrijk, want alleen dan weet de vervoerder dat het niet goed gaat en er iets moet gebeuren. Krijgt je klacht geen gehoor? Voor juridisch advies kan je terecht bij Ieder(in). Vind je dat er sprake is van discriminatie? Dan kan je dat melden bij het discriminatiebureau bij jou in de buurt, die je vindt via deze site.

Met de trein

  • Steeds meer sprinters zijn met een hulpmiddel goed en zonder trap bereikbaar
  • Gratis assistentie is mogelijk op ongeveer 110 van de stations (van de ruim 400)
  • Aanvragen van assistentie moet minimaal 1 uur van tevoren
  • Je moet minimaal 15 minuten voor vertrek aanwezig zijn op het perron
  • Rolstoel, scootmobiel of ander hulpmiddel mag gratis mee, onder voorwaarden
  • Met een OV-begeleiderskaart kan een begeleider gratis mee op pad

Als je hulp kan gebruiken bij het reizen met de trein, zijn er verschillende oplossingen. Is lopen voor jou niet (lang) mogelijk en gebruik je bijvoorbeeld een scootmobiel of rolstoel? Dan kan je assistentie aanvragen bij de NS bij het in- en uitstappen van de trein met behulp van een brug. Dit kan helaas op lang niet alle stations in Nederland (op 110 van de ruim 400 stations). Je ziet op de website van de NS of er assistentie mogelijk is op jouw station. Je kan op de NS-pagina niet alleen bekijken of er assistentie mogelijk is, maar ook of een station ingericht is met (zie kopje ‘Informatie mindervaliden’):

  • Hellingbaan
  • Lift
  • Toegankelijke perrons
  • Toilet mindervaliden
  • Geleidelijnen

Wat betekent dit precies? Als op jouw station de perrons toegankelijk zijn, kan je er vanuit gaan dat je het perron met een rolstoel of scootmobiel kan bereiken. Soms is dat omdat er een lift aanwezig, die je op jouw station nodig hebt omdat de perrons onder de grond zijn bijvoorbeeld. Het kan ook zijn dat de perrons dezelfde hoogte hebben als de omgeving, en dat je daarom aan een hellingbaan voldoende hebt om bij het perron te komen.

Kan je extra ondersteuning gebruiken bij het reizen met de trein? Dan kan je ook hulp van de NS inschakelen. Heb je zelf iemand in je omgeving die met je mee kan reizen? Dan kan je een OV-begeleidingskaart aanvragen, zodat diegene gratis met jou kan meereizen. Deze kaart kan je ook in de bus, tram en metro gebruiken. Lees hierover verder op de site van de NS.

Er wordt gewerkt aan de toegankelijkheid van meer NS stations. Lees er meer over op de website van Ieder(in).

Hoe vraag ik assistentie en begeleiding aan bij het treinreizen?

Je hebt recht op assistentie en begeleiding, als je niet zonder een hulpmiddel kan lopen of reizen en in Nederland woont. Om assistentie of begeleiding aan te vragen, heb je een NS-account op avg.ns.nl nodig. Dit is een ander account dan een NS-account om je reisgeschiedenis te bekijken. Je kan vervolgens online je reis plannen en assistentie aanvragen. Als je een reis maakt met een overstap, hoef je maar één keer assistentie aan te vragen. Je kan ook telefonisch assistentie aanvragen via 030-2357822 Of je het nu online of telefonisch aanvraagt, doe het in ieder geval uiterlijk 1 uur van tevoren. Je hulpmiddel mag gratis mee in de trein, onder deze voorwaarden.

Welke oplossingen zijn er als je reist met een andere treinvervoerder dan de NS?

Op sommige plaatsen in Nederland is niet de NS maar een andere vervoerder verantwoordelijk voor het treinverkeer. Bij deze aanbieders zijn er andere regels dan bij de NS. Op een rij:

  • Arriva, Syntus, Connexxion en Breng:
    • De trein in en uit kan zelfstandig, omdat alle treinen op gelijke hoogte met de perrons zijn gemaakt. Assistentie bij het in- en uitstappen is daarom niet nodig.
    • De OV-begeleidingskaart van de NS is ook geldig bij deze vervoerders.
  • Veolia:
    • Om de trein in- en uit te stappen kan je assistentie inschakelen. Dat werkt hetzelfde als bij de NS en kan dus online via je account op avg.ns.nl en telefonisch via 030-751 51 55.
    • De OV-begeleidingskaart van de NS is ook geldig bij Veolia.

Wil je weten met welke vervoerder jij reist, zodat je weet of de trein toegankelijk voor je is? Plan je reis op bijvoorbeeld www.9292.nl, waarna je per vervoersmiddel ziet welke vervoersmaatschappij de reis verzorgt.

Toegankelijk treinreizen: je rechten en de afspraken voor de toekomst

Reizen met de trein als je een handicap of blessure hebt, kan helaas nog lang niet altijd volledig zelfstandig. Dit wordt op veel websites, onder meer die van de Rijksoverheid, wel beweerd, maar in de praktijk zal je merken dat dit niet klopt. Vaak heb je assistentie nodig en op veel stations is die assistentie niet in te schakelen. De overheid heeft met de treinvervoerders en ProRail (die verantwoordelijk is voor de toegankelijkheid van de stations) afgesproken:

  • Dat je met alle sprinters zelfstandig moet kunnen reizen vanaf 1 januari 2025. Alle sprinters zouden dan een uitstaptrede moeten hebben die aansluit op het perron.
  • Dat de komende 10 jaar het aantal stations met persoonlijke assistentie wordt uitgebreid met 45 stations.
  • Dat de intercity’s van de NS uiteindelijk ook allemaal zelfstandig met de rolstoel of scootmobiel te bereiken en betreden moeten zijn. Wanneer dit geregeld moet zijn, wordt nu besproken in de Tweede Kamer.

Kan jij niet met de trein reizen vanwege je blessure of handicap? Laat het horen en dien een klacht in bij de NS of meld dit bij een belangenorganisatie. Belangrijk, want alleen dan weet de NS dat het niet goed gaat en er iets moet gebeuren. Krijgt je klacht geen gehoor? Voor juridisch advies kan je terecht bij Ieder(in). Vind je dat er sprake is van discriminatie? Dan kan je dat melden bij het discriminatiebureau bij jou in de buurt, die je vindt via deze site.

Met de regiotaxi en Valys

Als je niet kan reizen met het openbaar vervoer, zijn de regiotaxi en Valys misschien een oplossing voor je. De regiotaxi is er voor vervoer in jouw regio en de Valys voor langere afstanden. Beide zijn speciaal vervoer voor mensen met een permanente handicap. Lees er meer over.

Heb je meer tips of wil je je ervaring delen?

Wat is jouw ervaring met reizen met de trein, bus, tram of metro? Heb jij zelf een oplossing gevonden die je graag deelt met anderen? We vullen de informatie over openbaar vervoer graag aan met jouw tips.

Deel jouw ervaring of vraag in de Facebook-groep

Tip de Scouters redactie

Met dank aan Blijf Veilig Mobiel voor gebruik van de beelden.